Reklam Mı Yasak Tanıtım Mı

Uyuşmazlıklarda en doğru şekilde hüküm verilebilmesi, bu uyuşmazlıkların en doğru şekilde yorumlanarak açıklığa kavuşturulmasına bağlıdır. Bu yorum ortaya konulurken tarafların gerekli yardımı alması azami rolü oynamaktadır. Bu bağlamda bireylerin uyuşmazlıklarda temsil edilmesi ile avukatlık kurumu gelişmiştir. Avukatlık mesleğinin temeli Antik Yunan’a kadar dayanmakta ve avukatlık yargı örgütü içerisinde savunmanın temel taşıdır. Bu yönüyle avukatlık bir kamu görevi niteliğini haiz olmakla birlikte, bu mesleği icra edenlerin bağımsız şekilde çalışmaları neticesinde avukatlığın serbest bir meslek olduğu da yadsınamaz. Bu şekilde serbest piyasası bulunan bir mesleğin, rekabete açık olacağı da kuşkusuzdur. Bu noktada rekabetin haksız bir yöne evrilmemesi ve mesleki olarak tekelleşmenin önüne geçilmesi açısından avukatlık örgütü olan Barolar Birliği, bazı düzenlemeler ile bu rekabetin sınırlarını belirlemiştir. 

Avukatlık Kanunu’nun 55. Maddesinde ‘’Avukatların iş elde etmek için, reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları ve özellikle tabelalarında ve basılı kağıtlarında avukat unvanı ile akademik unvanlarından başka sıfat kullanmaları yasaktır.’’ denilerek sınırlamanın genel çerçevesi belirtilmiştir. Bu kanununa dayanılarak çıkarılan TBB Reklam Yasağı Yönetmeliği’nde ise daha detaylı düzenlemeler yer almaktadır. Genel tabiriyle avukatın rekabeti ortadan kaldıracak şekilde reklam vermesi yasaktır. Peki reklam ile kastedilen tam olarak nedir? Genel olarak reklam, kamunun tümünün veya bir kısmının ilgisini çekerek yarar sağlamak amacıyla herhangi bir şekilde yapılan tanıtma faaliyeti olarak tanımlanmaktadır.[1] Bu tanım bağlamında yapılan bildiri veya açıklamanın, yalnızca tanıtım boyutunda kalması ve iş verilmesini özendirici bir etkiye sahip olmaması, bildirinin reklam olup olmaması hususunda belirleyici etkiye sahiptir. Bu bilgiler ışığında avukatın kamu görevi yönü de dikkate alındığında, yalnızca bilgi verme ve tanıtma amacı taşıyan kamuya yönelik her tür mesaj reklam yasağının dışında yer alacaktır. TBB Reklam Yasağı Yönetmeliği’nde bulunan düzenlemeler neticesinde reklamın yalnızca tabela, kartvizit gibi belli fiziki alanlarla sınırlandırılmasının söz konusu olmadığı, bunun yanında günümüzde büyük bir öneme sahip olan internet gibi alanlarda da sınırlandırma getirildiği görülmektedir. 

Bu genel bilgilendirme sonrasında reklam yasağının günümüzdeki yerini incelemek muktezadır. Zira günümüzde internet bahse konu yönetmelikte son düzenlemenin yapıldığı yıl olan 2010 senesinden çok farklı bir yöne doğru evrilmiş ve büyük bir gelir kapısı haline gelmiştir. Günümüzde bireyler internetle henüz çok genç yaşlarda tanışmakta ve genel olarak bakıldığında internet kişinin hayatında vazgeçilmez bir yer oluşturmaktadır. İnternet hayatımızda bu kadar büyük bir öneme sahip iken avukatların reklam yasağını ihlal edip etmediğinin nasıl denetleneceği akıllarda birer soru işareti oluşturmaktadır. İnternet yalnızca websitelerini değil, Instagram, Twitter, Facebook, Tiktok gibi sosyal medya mecralarını da bünyesinde barındırmaktadır. Milyonlarca kullanıcıya sahip olan bu mecralarda yapılan paylaşımların hangi suretle reklam yasağını ihlal etmiş sayılacağı ise netlik kazanmamıştır. 

25 Şubat 2021 tarihinde Erzincan Barosu konu ile ilgili olarak yapmış olduğu çalışmalara dayanarak bir bildiri yayınlamıştır. Yayınlanan bildiride örneklemeler de yapılarak bildiride bahsi geçen paylaşımların reklam yasağına ihlal oluşturduğunu belirtmiştir. Bu paylaşımların bazıları hayatın günlük akışında olağan sayılabilecek paylaşımlar olmasına rağmen reklam yasağı kapsamında değerlendirilmesi şaşkınlık vericidir. Bu incelemelerin sosyal medya hesabının kamuya açık mı gizli mi olduğu, kişinin profilini reklam düzeyinde mi sergilediği yoksa şahsi hesap olarak mı kullandığı gibi kriterlerle beraber yapılması büyük önem taşımaktadır. Aksi halde avukatların herhangi bir sosyal mecrayı şahsi amaçla dahi kullanması, reklam yasağını ihlal sayılacak olup bu durum avukat için olması gereken sorumluluktan ziyade bir külfet oluşturacaktır. 

Bunun yanında yargının, teknolojik ve sosyolojik her türlü değişim ile beraber değişmesi kaçınılamaz bir gerekliliktir. Son yıllarda açılan hukuk fakülteleri ve avukatlık mesleğine olan rağbetin yükselişe geçmesi, meslek açısından reklam yasağını sorgulatır hale gelmiştir. Türkiye Barolar Birliği’nin 2019 yılında açıkladığı sayılara göre aktif olarak Türkiye barolarının bünyesinde avukatlık yapan kişi sayısı 127.000’i aşmıştır. Bu kadar avukatın aktif olarak çalıştığı bir ülkede reklam yasağının sınırlarının yeniden gözden geçirilmesi zaruret haline gelmiştir. Bahsedildiği üzere reklam yasağı ciddi şekil şartlarına ve sınırlara tabi tutulmakta, avukatın hareket alanına ciddi kısıtlamalar getirmektedir. Avukat sayısının bu derecede astronomik sayılara ulaştığı bir dönemde zaten hareket alanı fazlasıyla kısıtlı olan avukatın durumu göz önüne alındığında, genç avukatların ve avukat adaylarının rekabet ortamında kendilerine yer bulması neredeyse imkânsız hale gelmektedir. Esas amacının adil bir rekabet ortamı sağlamak olan reklam yasağının, mevcut hali ile rekabet ortamı oluşturmak bir kenara, kendisine yargı gündeminde yer bulmuş avukatlar lehine bir tekelleşme sağladığı yadsınamaz bir gerçektir.

Özetle, sınırları net bir şekilde belli olmayan reklam yasağının, internetin çağımıza kattıkları ve açılan fakülteler ile artan avukat sayısının da göz önünde bulundurularak, rekabet ortamında yeni adayları soyutlayacak şekilde bir tekelleşmeye engel olunması için ivedi bir şekilde gözden geçirilmesi ve bu bağlamda gerekli düzenlemelerin yapılması görmezden gelinemeyecek bir ihtiyaçtır.

[1] Selçuk ÖZTEK, a.g.m, s.675; Yüksel ERSOY, Avukatlıkta Reklam Yasağı ve Uzmanlık, Avukatlık Mesleği, İstanbul 2000, s.182; Yüksel ERSOY, Avukatlıkta Reklam Yasağı ve Uzmanlık, Demokratikleşme ve İnsan Hakları ve Hukuk Devleti Sempozyumu, Antalya 1995, s.217. 

 Kaynakça:

• Mehmet Akif Aydın’a Armağan / TÜRK HUKUKUNDA AVUKATIN REKLAM YAPMA YASAĞI- Murat Yavaş

• Hukukihaber.net

• barobirlik.org.tr

• erzincanbarosu.org.tr

• Dergipark.org.tr

• Lawtudent.com